Miel Vanstreels' De Eerste Zeventien is een dichtbundel die de fragiele balans tussen familiebanden, persoonlijke groei en de strijd om identiteit blootlegt. De bundel, die de eerste zeventien levensjaren van de dichter in kaart brengt, leest als een poëtische autobiografie. Elk gedicht vangt een moment, een emotie of een conflict dat kenmerkend is voor de kwetsbaarheid en complexiteit van opgroeien binnen een gezin. De bundel biedt niet alleen een inkijk in het leven van de dichter, maar schetst ook een tijdsbeeld van de Vlaamse samenleving in de jaren vijftig en zestig.
Familie: Troost en strijd
Vanstreels' gedichten over familie, zoals Een huwelijk en Zus, verkennen de spanningen tussen de generaties, maar ook de liefdevolle maar complexe relaties tussen gezinsleden. In Een huwelijk illustreert hij de botsing tussen zijn ouders, wier verschillende achtergronden (zand en klei) symbolisch staan voor hun onverenigbare temperamenten. Het gedicht toont hoe zijn moeder zich aanpaste en zijn vader zich misschien juist verloor in zijn toewijding aan haar.
In Zus wordt een schrijnend beeld geschetst van een jong meisje dat al vroeg de verantwoordelijkheid van een volwassene moet dragen. Het kind dat "een leven lang redden moet" belichaamt de zware last die op schouders van jonge meisjes in traditionele huishoudens werd gelegd.
Broers en rivaliteit
De relatie met de broer van de dichter vormt een terugkerend thema. Gedichten zoals Broer, Ivanhoe en Vraag laten een complexe dynamiek zien waarin rivaliteit, bewondering en onbegrip elkaar afwisselen. De broer, vaak geprezen om zijn praktische vaardigheden, vormt een scherpe tegenstelling met de dichter, die zich meer tot introspectie en dromen wendt. Deze spanningen worden voelbaar in Fietsen maken, waarin de vader met zuchten de dromerige aard van de dichter aanmerkt, en in Koers, waarin de afkeuring van de vader na een mislukte wielerwedstrijd de onmogelijkheid van erkenning benadrukt.
Op zoek naar identiteit
Naast de familieverhoudingen belicht Vanstreels zijn zoektocht naar zelfbegrip en autonomie. Pater A. en De zomer van 1968 markeren een kantelpunt in deze zoektocht. De vraag van een priester, "wie ik ben, wat ik wil," wordt een spiegel die de dichter confronteert met zijn eigen twijfels en verlangens. Tegelijkertijd zien we in De zomer van 1968 een jonge man die zich met rebellie en maatschappijkritiek afzet tegen de verwachtingen van zijn omgeving.
De bundel sluit af met Epiloog, een aangrijpend gedicht waarin de moeder op haar sterfbed verzucht: "Ik begrijp niet wat iedereen tegen jouw broer heeft." De dichter reflecteert stilzwijgend op de familiegeschiedenis, waarbij deze verzuchting het diepere onvermogen van de familie om elkaar werkelijk te begrijpen blootlegt.
Stijl en symboliek
Vanstreels' taal is opvallend sober en direct. Hij benut weinig woorden om krachtige beelden en emoties op te roepen. Deze minimalistische stijl benadrukt de intensiteit van zijn herinneringen. Herhalingen, zoals in Ramp en Weg, versterken de ritmiek en geven de gedichten een meditatief karakter. Symboliek speelt een subtiele maar effectieve rol, met metaforen zoals "zand" en "klei," of de fiets die zowel een middel van verbinding als van ontsnapping is.
Conclusie
De Eerste Zeventien is meer dan een verzameling persoonlijke herinneringen; het is een universeel verhaal over opgroeien, de spanning tussen familiebanden en de strijd om jezelf te worden. Miel Vanstreels nodigt de lezer uit om niet alleen naar zijn levensverhaal te kijken, maar ook om na te denken over hun eigen wortels en de invloed van familie op wie we worden. Door zijn verfijnde taalgebruik en vermogen om universele thema’s te vangen in concrete, alledaagse beelden, bewijst Vanstreels dat de kracht van poëzie vaak ligt in de eenvoud en eerlijkheid van wat niet wordt uitgesproken.