Eind 2005 verscheen 'Ik heb Alzheimer. Het verhaal van mijn vader' van Stella Braam. Het wordt gepresenteerd als 'een onthutsend, aangrijpend én hilarisch verslag van een strijdbare burger met de ziekte van Alzheimer die in opstand komt tegen de vooroordelen en betutteling in zorg en samenleving.' Het boek wordt baanbrekend genoemd, de verkoopcijfers liegen er niet om.
Kritiek op de zorg voor demente ouderen is niet nieuw. In 1975 verscheen mijn dichtbundeltje 'Demente Bejaardenflat', een poëtische neerslag van vijf maanden werken op een verpleeghuisafdeling voor demente vrouwen. Koos Vermeeren had het in zijn recensie voor 'De Limburger' over 'een bundel vol mededogen voor de bejaarde medemens, geschreven met een poëtische kracht die op verbijsterende wijze een falen van de maatschappij bloot legt, een maatschappij die we met zijn allen vormen.' Het had iets minder gekund, want het kostte me daarna een jaar om weer aan werk te komen in de ouderenzorg.
Tussen mijn bescheiden bundeltje en het succesvolle boek van Stella Braam ligt een tijdsbestek van dertig jaar. In die periode kwam het onderzoek naar de ziekte van Alzheimer wereldwijd op gang, er verschenen diepgravende studies, nieuwe ideeën werden vorm gegeven in even zovele projecten, lotgenoten groepeerden zich in belangenverenigingen, adviesburo's rezen als paddestoelen uit de grond, verzorgenden werden van de ene bijscholing naar de andere gestuurd, de overheid scherpte de eisen voortdurend en drastisch aan. En waar leidde het toe?
Tot het 'Ik heb Alzheimer' van Stella Braam!
Wie mogen we met de vinger wijzen? De verzorgenden die steeds meer gemangeld worden tussen productie- en kwaliteitseisen? De managers die gesommeerd worden met minimale middelen maximale resultaten te halen? De door de marktwerking opgejaagde raden van bestuur die de productiecijfers heilig verklaard hebben? De overheid die de zorg betaalbaar wil houden met karrenvrachten voorschriften die om een bureaucratische afhandeling vragen? Of ligt het aan onszelf en krijgen we gewoon de overheid en de ouderenzorg die we verdienen?
Stella Braam pleit in haar boek voor het Juliana-model: voor elke dementerende een verzorgende. Ik zie in mijn dromen over mijn vergrijsde en ontgroende voorland alleen maar grote zalen met lange rijen bedden. Meer dan één verzorgende per zaal rent er niet rond. Hopelijk is mijn onderbewuste in de war met de slaapzalen en de surveillerende paters uit mijn kostschooljaren.
PS: Inmiddels zijn we weer tien jaar verder.
Zie ook de uitgave: Een voyeur met fatsoen
En/of: Verder geen bijzonderheden.
En/of: Ouderenzorg.
En/of: MS Contin